Spanning en het reptielenbrein
...drie breinen
Deze maand schrijf ik elke week een blog over spanning en het reptielenbrein. Dit is het eerste deel en gaat over onze drie breinen.
Instinctief reageren
Je kent het vast wel. Er gebeurt iets dat je in negatieve zin zeer verrast. Of je wordt verbaal aangevallen door een collega en zonder erover na te denken schiet er een reactie uit, waarvan je daarna denkt: ‘oeps…’ En je hebt het ongetwijfeld ook wel eens zien gebeuren bij je team, dat ineens iemand heel fel reageert, ongenuanceerd, aanvallend of verdedigend… Of dat iemand uit het niets wegloopt. Niet heel constructief. Het lijkt bijna alsof iets anders even de regie van je overneemt…
En dat is ook zo. Dit doet je reptielenbrein. Op de één of andere manier detecteert dit brein gevaar (terecht of onterecht) en schiet in actie. Heel nuttig als er daadwerkelijk gevaar is. Alleen heel vaak is dit gevaar echter niet zo hevig als dat jij het op dat moment ervaart en wordt het beïnvloed door ervaringen uit het verleden. Hoe werkt dat nou precies, dat reptielenbrein en hoe beïnvloedt het de samenwerking in jouw team?
De werking van ons brein
We hebben 3 breinen, waarvan het reptielenbrein het meeste primaire, instinctieve brein is.
Het eerste brein (hersenstam of reptielenbrein)
Dit brein beheerst je instincten, reflexen en basaal functioneren. Amfibieën (zoals kikkers en salamanders bijvoorbeeld), reptielen (zoals alligators, hagedissen en slangen) en allerlei soorten vogels hebben alleen dit deel van de hersenen. Zij handelen voornamelijk vanuit hun instinct. Ons instinctieve besef van gevaar komt uit deze laag, die ook wel hersenstam of reptielenbrein genoemd wordt.
Het tweede brein (limbisch systeem)
Dit deel van de hersenen is betrokken bij veel van onze gevoelens en emoties. Zonder dit brein zouden we geen gevoel van verdriet of vreugde kunnen beleven. Boosheid, angst, territoriumdrift (het beschermen van je eigen plek) en ook gevoelens van veiligheid, plezier en het genieten van het samenzijn met anderen zijn voorbeelden van gevoelens die door het tweede brein mogelijk worden gemaakt. Doordat we dit deel van de hersenen hebben, kunnen we onthouden wat er in het verleden is gebeurd. Dat betekent dat we kunnen leren van onze fouten en successen.
Het derde brein (cortex)
Het 3e gebied van de hersenen, dat ook wel cortex wordt genoemd, stuurt het denken, probleem oplossen, doelen stellen en plannen. Dit deel van de hersenen geeft je een vooruitziende blik. Een belangrijke vaardigheid die ervoor zorgt dat je vooruit kunt kijken en de gevolgen van je beslissingen kunt overzien voordat je ernaar handelt. Dit is een winst op het 2e brein, waar uit de hand gelopen emoties je tot daden kunnen aanzetten zonder dat je de gevolgen ervan overziet. Het 3e brein coördineert ook de activiteit van het 2e brein en zorgt dat je je gevoelens en emoties kunt onderscheiden en benoemen. Zo helpt het je kiezen wat je in een bepaalde situatie verder het beste kunt doen.
De volheid van onze menselijkheid ligt in het vermogen om de functies van ons drieledig brein te integreren. Hoe groter je kennis over de werking van deze 3 breinen bij jezelf hoe meer invloed jij erop kan uitoefenen en ze beter zal kunnen integreren. Probeer de volgende keer dat jouw reptielenbrein in actie schiet, eerst een paar keer diep te ademen en je bewust te worden van de spanning in jouw lichaam en daar even bij te blijven met je aandacht. Kijk wat er gebeurt. Verandert er iets? Komen er andere mogelijkheden bij? Verdwijnt de drift, woede, neiging om te vluchten?
Ben jij de baas over je gedrag?
Heb jij inzicht in je eigen gedrag? Weet je hoe je overkomt op andere mensen? Hoe jij en je team functioneren onder spanning? Volg de 4-daagse “Masterclass Persoonlijk Leiderschap – Spanning Special” en leer effectiever te handelen, je kracht en kwetsbaarheden te laten werken voor je leiderschapsstijl en hoe spanning jou en je team kan helpen om tot optimale prestaties te komen.
Mijn volgende blog in de serie ‘spanning en het reptielenbrein’ gaat over ‘vechten, vluchten en bevriezen’.
PS Wellicht is er iets specifieks waar je tegenaan loopt of heb je behoefte aan voor jou passende ondersteuning, stuur mij dan een mailtje, ik help je graag! stijn@in-venture.nl of bel me op (+31) 06-41764393.